Terwijl ik met de hond een middagrondje loop richting kanaal word ik aangesproken door een echtpaar op de fiets. “Mevrouw, u bent toch uitvaartverzorger? Zouden we een keer kunnen afspreken?” vraagt de vrouw.
“Niet dat wij van plan zijn binnenkort dood te gaan of zo!”, voegt de man er grappend aan toe. We blijven even stilstaan tussen het fluitenkruid langs de kant van de weg en maken een praatje over het gewenste gesprek.
“En, eh, kost dat wat?” vraagt de vrouw.
“Nee hoor, het kost niets”, kan ik ze geruststellen. Ik geef ze mijn telefoonnummer en ze bellen nog diezelfde week voor een afspraak.
Steeds vaker word ik benaderd voor een gesprek over de praktische kanten en persoonlijke wensen van het afscheid na overlijden. Een voorgesprek is gratis en vrijblijvend. Zo’n gesprek vindt bijvoorbeeld plaats als iemand ongeneeslijk ziek is. Zo vroeg een vrouw van begin zeventig mij om langs te komen. Zij wilde een en ander bespreken en regelen. Toen ik bij haar thuis aankwam bleken niet alleen haar echtgenoot, maar ook de drie zoons en hun partners aan de grote keukentafel te zitten. Allemaal in de bloei van hun leven met een jong gezin, waar de vrouw als moeder en oma volop deel van uitmaakte. Ik bemerkte weerstand: ik was de vreemde die de nadruk kwam leggen op het naderend afscheid van hun moeder. De zoons vonden het moeilijk om hierover te praten. Maar zo met elkaar aan tafel, waarbij het praktische en de wensen van hun moeder aan bod kwamen, ontdooiden ze wat. Haar ideeën stonden voorop en werden open besproken: dit gaf haar rust en bleek voor haar gezin ook belangrijk. Fijn was ook, zo vertelde de jongste zoon later, dat ik rond het afscheid geen onbekend gezicht meer was dat ineens in beeld komt bij zulke emotionele dagen.
Ik vind het knap als men over het afscheid nadenkt en het bespreekbaar maakt. Dit is voor ‘mensen op leeftijd’ – of het nu een stel van in de zestig is of een alleenstaande man van eind tachtig – ook vaak een motivatie voor een voorgesprek: we willen het maar besproken hebben. Weten wat de mogelijkheden zijn en de wensen in kaart brengen, geeft rust en houvast. De één wil de kinderen er niet mee belasten: ‘We hebben het geregeld, het telefoonnummer ligt klaar’. De ander gebruikt het voorgesprek juist als aanleiding om het toch vaak lastige gesprek met de naasten aan te gaan.
Voor mijzelf is een voorgesprek mooi én pittig. Je staat in korte tijd heel dicht bij mensen, dat is heel bijzonder. Ik maak vaak een draaiboek, waarvan ik hoop dat het nog lang in de kast blijft staan, maar weet als ik de deur uitga dat het afscheid meteen een vaarwel is.
